Kryzysowa sytuacja rolników w Polsce – susza i możliwe rozwiązania
W ciągu ostatnich kilku dni i tygodni odnotowaliśmy wiele doniesień o kryzysowej sytuacji wywołanej suszą w całej Polsce. W tym artykule podsumowujemy dostępne i aktualne informacje oraz rozwiązania zaproponowane przez rząd i wspólną politykę rolną Unii Europejskiej. Podzielimy się kilkoma praktycznymi wskazówkami, które możesz zastosować, aby przeciwdziałać skutkom suszy w swoim gospodarstwie.
Rolnicy domagają się ogłoszenia stanu klęski żywiołowej! – Ponad 1,8 mln ha gruntów ornych dotkniętych suszą.
Susza ponownie dotknęła polskich rolników. Podobnie jak w ubiegłym roku upalne lato z małą ilością opadów, poprzedzone prawie bezśnieżną zimą i suchą wiosną, spowodowało znaczne niedobory wody i wywołało suszę w całej Polsce. Już w kwietniu Minister Rolnictwa, Jan Krzysztof Ardanowski, mówił o suszy występującej w 8 województwach i około 800 gminach.
Sytuacja stale się pogarsza – w połowie lipca suszę odnotowano w 14 województwach, jednak już w sierpniu cała Polska została dotknięta tym problemem. W najgorszej sytuacji są województwa: lubuskie i wielkopolskie. Dodatkowo, według Instytutu Nawożenia i Gleboznawstwa susza dotknęła wszystkie monitorowane grupy i gatunki upraw tj. zboża jare, ozime, drzewa i krzewy owocowe, truskawki, rośliny strączkowe, kukurydzę na ziarno i na kiszonkę, warzywa gruntowe, tytoń, buraka cukrowego, ziemniaki, chmiel oraz kukurydzę. Rzepak i rzepik są najbardziej zagrożone, bo problem z nimi wystąpił w ponad połowie gmin w całej Polsce.
Warto przypomnieć, że aby stwierdzić suszę Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa bierze pod uwagę zarówno ilość opadów jak również typ rośliny, jej zdolność do regeneracji i odporność na suszę oraz zapotrzebowanie na wodę w glebie.
Według pewnych prognoz straty mogą zmniejszyć planowane plony nawet o połowę, dlatego związki AGROunia oraz Związek Zawodowy Rolników Rzeczpospolitej „Solidarni” domagali się ogłoszenia stanu klęski żywiołowej. Pomogłoby to rolnikom, którzy obawiają się o swoją finansową sytuację. Przypomnijmy, że w 2018 roku susza wywołała straty w wysokości 8,5 mld zł.
„Straty należy oszacować przed zbiorami” – Jaki będzie program pomocy według MRiRW?
Minister Ardanowski ogłosił, że program pomocy bezpośredniej dla rolników dotkniętych przez suszę już jest opracowywany, jednak dopiero po ogłoszeniu przez komisje oficjalnych szacunków dotyczących strat zostanie podana dokładna kwota pomocy. W pierwszej kolejności wsparcie otrzymają gminy, które w ostatnich latach zostały najbardziej poszkodowane przez suszę.
Według pewnych prognoz straty w 2019 roku mają być mniejsze niż przed rokiem. W 2018 roku rząd wypłacił około pół miliarda euro (ok. 2,2 mld zł). Specjalne komisje szacujące są powoływane w gminach, aby badać i oceniać poziom szkód. Według Ministra Rolnictwa tam, gdzie zniszczenia są duże, można powołać większą liczbę takich komisji, aby wszystkie procedury zakończono na czas, czyli jeszcze przed zbiorami. Ponad 700 stacji meteorologicznych w Polsce monitoruje i analizuje stan suszy we wszystkich województwach.
„Tam, gdzie stacje są trochę rzadziej, tam jest wykorzystywany efekt ekstrapolacji, czyli wykorzystywania pomiarów z kilkunastu stacji okolicznych i również są wykorzystywane specjalne obrazy satelitarne, które pokazują uwilgotnienie gleby w poszczególnych regionach” – mówił Ardanowski.
Bardzo zła sytuacja wody w Polsce – Nowy program nawodnień już wkrótce?
Według prezesa Wód Polskich, Przemysława Daca, w Europie Polska zajmuje przedostatnie miejsce pod względem zasobów wody pitnej.
„W Polsce nie ma od wielu lat sytuacji bezpiecznej w zakresie zasobów wody. Brakuje wody w Polsce, jej poziom w glebach się obniża. Natomiast w tym roku ostatnie deszcze właściwie proces tej postępującej suszy powstrzymały. Drżę, żeby nie utrzymały się przez dwa tygodnie, czy krócej, czy dłużej, bardzo wysokie temperatury, które powodują zwiększenie ewapotranspiracji, bo wtedy susza może się rzeczywiście bardzo wyraźnie pokazać.” zaznaczył minister rolnictwa Jan Krzysztof Ardanowski dla Newseria Biznes w czerwcu.
Nowy Program Rozwoju Retencji ma zostać uruchomiony już w sierpniu tego roku i ma na celu zwiększenie retencjonowania wody w Polsce z obecnych 6,5% do 15% oraz zmniejszenie szkód spowodowanych powodzią i suszami. Szacunkowa wartość programu to ok. 12 mld zł. Uwzględnione zostaną takie elementy jak zbiorniki retencyjne, retencja naturalna, hydroenergetyka czy melioracja.
„Od sierpnia uruchamiamy nowy program nawodnień w rolnictwie, na razie jest na to 400 mln przeznaczone, cała pula to miliard złotych. Muszę zacząć od tych gmin, które były najbardziej dotknięte suszą w kolejnych latach i taki raport na podstawie danych Younga jest przygotowywany, tam będziemy dofinansowywali nawodnienia w gospodarstwach rolnych. Minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej od przyszłego roku uruchamia bardzo duży program dużej retencji w Polsce, która również będzie przydatna dla obszarów wiejskich” – informuje Ardanowski.
Ponowne wykorzystanie wody i woda z recyklingu
Niedawno dotarły do nas informacje, że pod koniec czerwca europejscy ministrowie dali zielone światło prawodawstwu, które będzie wymagało ponownego wykorzystania (recyklingu) wody. Zgodnie z minimalnymi wymogami niniejszej dyrektywy rolnicy muszą nauczyć się oszczędzać wodę oraz korzystać z niej mądrze i wydajnie. Projekt rozporządzenia został przedłożony Komisji Europejskiej w maju ubiegłego roku. Jego głównym celem jest ujednolicenie różnych zasad regulujących wykorzystanie ścieków. Dzięki tym krokom powinniśmy przyczynić się do lepszego dbania o krajobraz, a przede wszystkim do oszczędzania wody, której jest mało.
Co jest najważniejsze przy wykorzystaniu wody z recyklingu? Przede wszystkim monitoring niebezpiecznych substancji w wodzie. Zagrożenia mikrobiologiczne i jakość wody powinny być pod stałą obserwacją, ponieważ nawet jeśli oczyszczone są ścieki, należy dokładnie sprawdzić jej jakość.
Dofinansowania do wody deszczowej?
Wśród rolników i ekspertów toczą się w tej chwili dyskusje na temat wykorzystania wody deszczowej i jej przechowywania. Poziom Wisły w tym roku bardzo się obniżył i prawie dosięgnął dna, w Toruniu bardzo blisko było do pobicia rekordu z 2015 roku, kiedy to Wisła osiągnęła głębokość 107 cm. Dla porównania stan alarmowy Wisły to 650 cm.
Sytuacja jest na tyle poważna, że prawdopodobnie już od października 2019 roku w Warszawie wejdzie w życie nowy projekt uchwały i miasto ruszy z wypłatami dofinansowań do budowania studni chłonnych i zakładania przydomowych zbiorników. O pomoc finansową będą mogły się starać zarówno osoby fizyczne jak i wspólnoty mieszkaniowe. Dofinansowania mogą osiągnąć nawet 10 tys. zł! Może w ślad za Warszawą ruszą inne gminy i województwa?
Podsumowując
Woda jest najważniejszym pierwiastkiem, bez którego nie ma życia. W ostatnich latach jej stan jest ryzykowny i musimy szukać alternatyw, aby skutecznie nią zarządzać. Jedną z możliwości jest zbieranie wody deszczowej do podziemnych zbiorników lub nauczenie się filtrowania ścieków, aby były nieszkodliwe dla rolnictwa.
Korzystając z programu zarządzania gospodarstwem, takiego jak eAgronom, mamy wgląd we wszystko, co dzieje się w gospodarstwie w dowolnym miejscu i czasie. Rolnictwo jest zatem bardziej przyjazne dla środowiska, bardziej opłacalne i korzystne dla rolników.
Zakładam próbne konto eAgronom
Staramy się ułatwiać pracę polskim rolnikom dzięki zwiększeniu efektywności, tak aby była bardziej wydajna i przyjazna dla środowiska. Wypróbuj eAgronom – 14-dniowy okres pozwala Ci korzystać z programu do zarządzania gospodarstwem za darmo, a po tym czasie zdecydować czy program jest dla Ciebie.
